Polska gospodarka od kilkunastu lat przeobraża się bardzo intensywnie na wzór państw zachodnich. Zaczynają obowiązywać tamtejsze zasady. Szybsze tempo, dłuższe godziny pracy, a także swoista niepewność, czy pozostanie się dalej zatrudnionym, to już normy w wielu placówkach. Co z tym związane, zmieniają się wzorce człowieka zatrudnionego. Nader skomplikowaną i delikatną sprawą jest zdiagnozowanie pracoholika. Czy osoba poświęcająca swój czas wyższym ideałom (?praca uszlachetnia?), zorientowana na zarabianie pieniędzy, by zdobyć inne dobra (m.in. materialne), czy łącząca aktywność zawodową ze statusem społecznym, musi być uznana za uzależnioną? A co, jeśli ktoś po prostu realizuje swoją pasję życiową? Jak to może uzależniać i krzywdzić?

Z tych powodów, należy rozpocząć od ujęcia, czym dokładnie jest pracoholizm, otóż jest destrukcyjnym w skutkach zaangażowaniem w pracę. Destrukcyjny oznacza krzywdzący, szkodliwy, nie działający na zdrowie, a wręcz przeciwnie, powodujący jego utratę. Nie zapewnia stabilnych warunków do rozwoju człowieka w ciągu życia. Zapełnia czas, który mógłby, a nieraz powinien być spożytkowany na inną aktywność. Jak każde uzależnienie, niszczy relacje z bliskimi i często uniemożliwia zawieranie nowych znajomości dla samej przyjemności poznania drugiej osoby. Powoduje, że osoba stawia pracę w centrum swojego życia , przez jej pryzmat ocenia siebie, ludzi i świat. Co więcej, pracoholik nie musi zdawać sobie sprawy, że nie panuje nad tym, co robi. Naturalnie nie jest to reguła.

Oprócz samej – nieÅ‚atwej do ujednolicenia definicji, specjaliÅ›ci majÄ… trudność w uzgodnieniu jednego mechanizmu przyczynowego pojawienia siÄ™ uzależnienia od pracy. Zatem może ich być wiele, Å‚Ä…czÄ…cych siÄ™ ze sobÄ…, w efekcie czego powstaje uzależnienie. Niektórzy psychoterapeuci z podejÅ›cia psychodynamicznego traktujÄ… pracoholizm jako mechanizm obronny, formÄ™ ucieczki przed ważniejszymi problemami. Czasem może chodzić o sytuacje w rodzinie, wewnÄ™trzne konflikty, czy inne zaburzenia i choroby, które maskuje akurat pracoholizm. To tzw. eskapiÅ›ci. BehawioryÅ›ci z innej strony koncentrujÄ… siÄ™ na zagadnieniu uczenia siÄ™. TwierdzÄ…, że wzmacniane pozytywnie zachowanie, utrwala siÄ™, przez co czÅ‚owiek chce wykonywać je ponownie oraz z wiÄ™kszym zaangażowaniem, by kolejny raz otrzymać nagrodÄ™. Kojarzy siÄ™ tu ogromna ilość dóbr, jakie pracodawca może zaoferować swoim podwÅ‚adnym, by osiÄ…gnąć lepsze wyniki swojego przedsiÄ™biorstwa ? premie, wycieczki, sÅ‚użbowy samochód, komputer, telefon… Zaznacza siÄ™ też teoria sugerujÄ…ca, że istnieje zależność miÄ™dzy cechami osobowoÅ›ci a uzależnieniem siÄ™ od pracy. Wyróżnia siÄ™ tu dwa typy: zależno kompulsywna i perfekcjonistyczna. Osobowość to kompozycja wielu cech, przejawia siÄ™ staÅ‚ym wzorcem postÄ™powania, reagowania emocjonalnego na sytuacje stresowe ? jakÄ… może być praca. Z drugiej strony, oprócz frustracji pracoholik może być w peÅ‚ni usatysfakcjonowany z tego, co robi. Czuje siÄ™ traktowany sprawiedliwie, gdyż porównujÄ…c swoje zarobki do dochodów innych, znanych mu osób oraz przeliczajÄ…c je na czas i energiÄ™ zużytÄ…, by je uzyskać, wychodzi 1:0 dla pracownika.

Zatem wyróżnia się 3 formy pracoholizmu:

  • przywiÄ…zanie

  • poczucie przymusu

  • zadowolenie/satysfakcja

Ta typologia umożliwia rozróżnienie pracoholików ze względu na odczuwane emocje i wyrażane postawy wobec pracy, a dzięki temu koncentrację na tym, co można zmienić, by poczuć się i żyć lepiej.

Porównując pracoholizm do nałogu, stwierdza się liczne podobieństwa:

  • praca sprawia przyjemność, reguluje emocje z negatywnych na pozytywne, uspokaja i relaksuje,

  • tolerancja afektywna oznacza konieczność zwiÄ™kszania dawki pracy, wydÅ‚użanie iloÅ›ci godzin i wkÅ‚adanie wiÄ™kszego wysiÅ‚ku, by osiÄ…gnąć odpowiedni stan emocjonalny,

  • podczas niemożnoÅ›ci podjÄ™cia aktywnoÅ›ci pracowniczej pojawia siÄ™ zespół abstynencyjny, objawy zanikajÄ… po rozpoczÄ™ciu pracy.

W tym miejscu odnajdziesz specjalistów którzy w szczególności są zaangażowani w to zagadnienie. Przebyli dodatkowe szkolenia, praktyki czy też po prostu naukowo interesją się tym tematem.

Dodaj swój gabinet do bazy

Katarzyna Bubak-Woźniakiewicz

Katarzyna Bubak-Woźniakiewicz

Jestem psychologiem i dyplomowanym psychoterapeutÄ… psychodynamicznym. SpecjalizujÄ™ siÄ™ w...

Zobacz więcej